Kiedy można odwołać darowiznę?

Darowizna to umowa, przez którą darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku. Bezpłatny charakter oznacza, że druga strona umowy nie musi w żaden sposób płacić w zamian za uczynioną darowiznę. Przyczyną dokonania darowizny jest najczęściej szczególna więź łącząca darczyńcę z obdarowanym, np. pokrewieństwo. Co może stanowić przyczynę odwołania darowizny?

Rażąca niewdzięczność obdarowanego

Zgodnie z art. 898 kodeksu cywilnego: „Darczyńca może odwołać darowiznę nawet już wykonaną, jeżeli obdarowany dopuścił się względem niego rażącej niewdzięczności”.  Czym jest zatem ta rażąca niewdzięczność? W orzecznictwie, pojęcie rażącej niewdzięczności odnosi się do takiego zachowania obdarowanego, które było skierowane przeciwko darczyńcy świadomie i w nieprzyjaznym zamiarze (wyr.. SA w Lublinie z 29.1.2013 r., I ACa 697/12). Wyłączone są zatem krzywdy wyrządzone darczyńcy w sposób niezamierzony przez czyny popełnione w uniesieniu bądź rozdrażnieniu, spowodowanym zachowaniem się lub działaniem darczyńcy. Ponadto, należy pamiętać, że darowizna nie może być odwołana z powodu niewdzięczności, jeżeli darczyńca obdarowanemu przebaczył oraz o tym, że darowizna nie może być odwołana po upływie roku od dnia, w którym uprawniony do odwołania dowiedział się o niewdzięczności obdarowanego.

Pamiętaj o formie odwołania darowizny

Warto zaznaczyć, że odwołanie darowizny następuje przez oświadczenie złożone obdarowanemu na piśmie. Pomimo niezachowania formy pisemnej darczyńca może wykazać za pomocą innych środków dowodowych, że doszło do odwołania darowizny, np. w sytuacji gdy fakt odwołania darowizny jest wzmiankowany w korespondencji darczyńcy. Oświadczenie darczyńcy powinno wskazywać także przyczynę jej odwołania.

Pogorszenie się sytuacji majątkowej, jako przyczyna odwołania darowizny

Kolejnym przypadkiem, w którym może dojść do odwołania darowizny jest pogorszenie się sytuacji majątkowej darczyńcy, gdzie wówczas wykonanie darowizny pociągnęłoby za sobą niemożność utrzymania się darczyńcy lub osób wobec, których ciąży na nim obowiązek alimentacyjny. Jednakże odnosi się to tylko do darowizny jeszcze niewykonanej.

Zwrot darowizny

Zwrot przedmiotu odwołanej darowizny powinien nastąpić stosownie do przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu. Od chwili zdarzenia uzasadniającego odwołanie darowizny ponosi odpowiedzialność na równi z bezpodstawnie wzbogaconym, który powinien się liczyć z obowiązkiem zwrotu.

Podsumowując, warto wiedzieć, że zgodnie z obowiązującym systemem prawnym można odwołać darowiznę. Jednocześnie należy pamiętać, że istnieje jednak przypadek gdy pomimo zaistnienia wyżej wymienionych okoliczności nie można odwołać darowizny. Ma to miejsce gdy darowizna jest zgodna z zasadami współżycia społecznego.