Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością jest formą prawną przedsiębiorstwa utworzonego przez jedną lub więcej osób, zwanych wspólnikami, które odpowiadają za zobowiązania przedsiębiorstwa w ograniczonym zakresie. Co do zasady zawiązana spółka jest niezależnym podmiotem wobec jej wspólników czy członków zarządu. Co do zasady może ona zawierać umowy z ww. podmiotami. Niemniej w przypadku jedynego wspólnika będącego jedynym członkiem zarządu swoboda w tym zakresie jest mocno ograniczona.
Czy możliwe jest zatem zawarcie umowy o pracę z jedynym wspólnikiem będącym jedynym członkiem zarządu w spółce z o.o.?
Zawarcie umowy o pracę z jedynym wspólnikiem spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, który na tej podstawie będzie pełnił funkcję jedynego członka zarządu, nie jest możliwe. Zawarta umowa o pracę będzie nieważna, bez względu na to czy zostanie podpisana umowa na wykonywanie funkcji członka zarządu czy inna z tą funkcją niezwiązana. Zaś jedyny wspólnik sp. z o.o. będzie objęty obowiązkowo ubezpieczeniami jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność.
Co więcej, zatrudnienie na umowę o pracę w tym przypadku wydaje się możliwe na gruncie Kodeksu spółek handlowych, który nie przewiduje wykluczenia. Jednak wyłączenia te przewidują przepisu Kodeksu pracy. Nie można być bowiem jednocześnie pracodawcą i pracownikiem. Orzecznictwo wydaje się być w tej kwestii jednolite. Stanowisko to, zostało zawarte w wyroku SN z 3.08.2011 r. sygn. I UK 8/11: „jedyny lub „niemal jedyny” wspólnik spółki z o.o. nie podlega pracowniczemu ubezpieczeniu społecznemu. Sąd podkreślił, że nie jest dopuszczalne pracownicze zatrudnienie jedynego wspólnika jako członka zarządu tej spółki. Wspólnik spółki z o.o. co do zasady nie może pozostawać z tą spółką w stosunku pracy, gdyż w takim przypadku status wykonawcy pracy (pracownika) zostaje “wchłonięty” przez status właściciela kapitału (pracodawcy).
Praca na rzecz spółki na innej podstawie, niż umowa o pracę
Praca na rzecz spółki w charakterze jednoosobowego zarządu możliwa jest tylko poza stosunkiem pracy. Świadczenie zaś pracy przez jedynego wspólnika na rzecz należącej do niego spółki mogłoby być dopuszczalne pod warunkiem, że wspólnik nie pełniłby w spółce zadań zarządczych.
Podsumowanie
Jedyny wspólnik i jedyny członek zarządu nie może być zatrudniony na podstawie umowy o pracę. Nie można bowiem mówić o nawiązaniu stosunku pracy, gdyż stosunek taki byłby pozbawiony zasadniczych elementów konstrukcyjnych wymaganych od tego typu stosunku, w szczególności zaś brak byłoby w nim cechy szeroko rozumianego podporządkowania pracownika w procesie świadczenia pracy. Przepisy Kodeksu pracy mówią jasno, że istotą zatrudnienia pracowniczego jest wykonywanie pracy pod kierownictwem pracodawcy oraz w miejscu i czasie przez niego wyznaczonym.