Wymeldowanie małżonka przed rozwodem

W okresie poprzedzającym rozwód, często pojawiają się pytania o status prawny wspólnego mieszkania. Jednym z najczęstszych dylematów jest to, możliwe jest wymeldowanie małżonka przed rozwodem. Klienci często mylą administracyjną czynność wymeldowania z prawem do korzystania z mieszkania czy możliwością eksmisji. 

Zameldowanie to nie to samo co prawo do mieszkania

Na wstępie należy kategorycznie rozróżnić dwie instytucje prawne: zameldowanie i prawo do korzystania z lokalu. Zameldowanie jest czynnością o charakterze czysto administracyjnym.  Służy ono potwierdzeniu faktu stałego lub czasowego pobytu danej osoby pod danym adresem.  Co istotne, sam fakt zameldowania nie rodzi żadnych praw do lokalu. Nie przyznaje prawa własności, najmu ani innego tytułu do przebywania w mieszkaniu

Z kolei prawo do korzystania z mieszkania to zupełnie inna kategoria, wynikająca z przepisów prawa cywilnego lub rodzinnego. Może to być prawo własności, współwłasności, najmu czy użyczenia.

Kiedy można wymeldować małżonka przed rozwodem?

Wymeldowanie małżonka w drodze decyzji administracyjnej jest możliwe, ale tylko pod ściśle określonymi warunkami. Zgodnie z ustawą o ewidencji ludności, organ gminy może wymeldować osobę, która opuściła miejsce pobytu stałego i nie dopełniła obowiązku wymeldowania się. Kluczowe jest tutaj, aby opuszczenie lokalu przez małżonka miało charakter trwały i dobrowolny. Oznacza to, że małżonek musiał wyprowadzić się z zamiarem stałej zmiany miejsca zamieszkania, a jego decyzja nie była wynikiem przymusu. Jeśli małżonek opuścił mieszkanie na skutek konfliktu, ale wciąż próbuje z niego korzystać, jego wymeldowanie nie będzie co do zasady możliwe (por. Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia z dnia 26 września 2019 r., Sygn. akt III SA/Kr 696/19, publ. LEX).

Postępowanie w przedmiocie  wymeldowania wszczynane jest na wniosek właściciela lokalu lub z urzędu. W toku postępowania organ administracji bada stan faktyczny, m.in. poprzez przesłuchanie świadków czy przeprowadzenie oględzin.

Prawo do korzystania z mieszkania w trakcie małżeństwa – art. 28(1) kro

Niezależnie od kwestii meldunku, kluczową rolę w relacjach mieszkaniowych małżonków odgrywa art. 28(1) kro. Zgodnie z tym przepisem: jeżeli prawo do mieszkania przysługuje jednemu małżonkowi, drugi małżonek jest uprawniony do korzystania z tego mieszkania w celu zaspokojenia potrzeb rodziny.

Przepis ten chroni interesy rodziny jako całości oraz małżonka, który nie posiada tytułu prawnego do lokalu. Prawo to powstaje z chwilą zawarcia małżeństwa i wygasa z chwilą jego ustania (np. poprzez rozwód).

Co ważne, uprawnienie to jest niezależne od ustroju majątkowego panującego między małżonkami (nawet przy intercyzie) i istnieje tak długo, jak długo trwa małżeństwo. Powyższe oznacza to, że nawet jeśli mieszkanie należy wyłącznie do jednego z małżonków, drugi ma ustawowe prawo w nim mieszkać, aby zaspokajać potrzeby rodziny.

Podsumowanie

Jak wskazano powyżej wymeldowanie małżonka przed rozwodem jest możliwe. Pod warunkiem, że dobrowolnie opuścił on dom rodzinny i przeniósł swoje centrum życiowe w inne miejsce. Decydujące znaczenie dla wydania decyzji o wymeldowaniu z pobytu stałego ma przesłanka trwałości opuszczenia lokalu. Należy przez nią rozumieć przebywanie poza miejscem stałego zameldowania z równoczesnym zerwaniem związków z lokalem dotychczasowym.