Dziedziczenie obowiązku zapłaty zachowku przez spadkobierców obdarowanego

Obowiązek zapłaty zachowku, który ciąży na osobie obdarowanej przez spadkodawcę, nie wygasa wraz z jej śmiercią. Zobowiązanie to przechodzi na spadkobierców obdarowanego, niezależnie od tego kiedy zmarł obdarowany.

Czym jest zachowek?

Zachowek to instytucja prawa spadkowego mająca na celu ochronę najbliższych członków rodziny spadkodawcy przed całkowitym pominięciem ich w testamencie. Uprawnionymi do zachowku są zstępni (dzieci, wnuki), małżonek oraz rodzice spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy. Więcej na temat kto jest uprawniony do zachowku pisałam na blogu – Kto ma prawo do zachowku? Wysokość zachowku wynosi połowę wartości udziału spadkowego, który przypadłby uprawnionemu przy dziedziczeniu ustawowym, a w przypadku małoletnich zstępnych lub osób trwale niezdolnych do pracy – dwie trzecie tego udziału.​

Kto odpowiada za zapłatę zachowku?

W pierwszej kolejności za zapłatę zachowku odpowiadają spadkobiercy testamentowi lub ustawowi. W sytuacji, gdy uprawniony nie może otrzymać należnego mu zachowku od spadkobiercy lub zapisobiercy windykacyjnego, może żądać jego uzupełnienia od osoby, która otrzymała od spadkodawcy darowiznę doliczoną do spadku. Odpowiedzialność obdarowanego ogranicza się jednak do wysokości wzbogacenia będącego skutkiem darowizny. ​

Czy obowiązek zapłaty zachowku przechodzi na spadkobierców obdarowanego?

Tak, obowiązek zapłaty zachowku może przejść na spadkobierców osoby obdarowanej przez spadkodawcę. Jeżeli obdarowany zmarł przed lub po śmierci spadkodawcy, jego spadkobiercy będą zobowiązani do zapłaty zachowku należnego uprawnionym.​ Spadkobiercy obdarowanego odpowiadają bowiem za długi spadkowe. Do nich zalicza się m.in. obowiązek zapłaty zachowku.

Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 13 kwietnia 2018 roku (sygn. I CSK 381/17) stwierdził, że obowiązek zapłaty zachowku spoczywa na spadkobiercach obdarowanego również wtedy, gdy obdarowany zmarł wcześniej niż darczyńca. W uzasadnieniu podkreślono, że instytucja zachowku służy ochronie interesów osób najbliższych spadkodawcy, zapewniając im minimalny poziom korzyści ze spadku, niezależnie od woli spadkodawcy. Dlatego też skuteczność roszczenia o zachowek nie powinna zależeć od przypadkowej kwestii, czy obdarowany zmarł przed, czy po otwarciu spadku po darczyńcy.

Warto jednak zaznaczyć, że spadkobiercy obdarowanego mogą ograniczyć swoją odpowiedzialność za zachowek, przyjmując spadek z dobrodziejstwem inwentarza. W takim przypadku ich odpowiedzialność ogranicza się do wartości aktywów otrzymanych po swoim spadkodawcy. Przypomnieć należy, że w braku złożenia oświadczenia w sprawie przyjęcia lub odrzucenia spadku, spadkobiercy przyjmują spadek z dobrodziejstwem inwentarza. Zasada ta ma zastosowanie jednak do spadków otwartych od 18 października 2015 roku.

Podsumowanie

Podsumowując, dziedziczenie obowiązku zapłaty zachowku jest możliwe. Spadkobiercy osoby obdarowanej przez spadkodawcę mogą być zatem zobowiązani do zapłaty zachowku należnego uprawnionym, niezależnie od tego, kiedy zmarł obdarowany.​