Jeśli zostałeś pominięty w testamencie lub otrzymałeś mniej, niż Ci się należało, możesz domagać się zachowku. W tym artykule wyjaśniam, jak napisać pozew o zachowek, by uniknąć błędów, które mogą spowolnić lub utrudnić dochodzenie należności.
Czym jest zachowek i kiedy można go dochodzić?
Zachowek to ustawowo określona część majątku spadkowego, która przysługuje najbliższym członkom rodziny zmarłego – dzieciom, małżonkowi czy rodzicom – nawet wtedy, gdy nie zostali uwzględnieni w testamencie. Jeżeli spadkodawca przekazał cały majątek innym osobom, Ty – jako uprawniony – możesz dochodzić swojej części na drodze sądowej. Warto jednak pamiętać, że roszczenie o zachowek nie jest bezterminowe. Przedawnia się ono z upływem pięciu lat od dnia otwarcia spadku albo od dnia ogłoszenia testamentu. Więcej na ten temat pisałam tutaj – Przedawnienie roszczenia o zachowek – od kiedy liczyć?
Jak napisać pozew o zachowek – wymogi formalne
Pozew o zachowek, jak każde pismo procesowe musi spełniać wymogi formalne. Oto kluczowe elementy:
- Oznaczenie sądu – pełna nazwa sądu właściwego według ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy. W zależności od kwoty dochodzonej w pozwie będzie to sąd rejonowy lub sąd okręgowy.
- Oznaczenie stron postępowania, czyli imię, nazwisko i adres powoda (czyli osoby wnoszącej pozew, uprawnionej do zachowku) oraz pozwanego (osoby lub osób zobowiązanych do zapłaty zachowku). Dodatkowo w pozwie należy podać numer PESEL powoda oraz pozwanego, jeżeli znamy jego numer PESEL.
- Tytuł pisma to oczywiście „Pozew o zachowek”
- Wartość przedmiotu sporu (tzw. WPS) to dokładna kwota zachowku, np. „125 000,00 zł”. Obliczając tę kwotę, należy uwzględnić wartość spadku, darowizn podlegających doliczeniu oraz udział przysługujący nam z ustawy.
- Petitum pozwu to przede wszystkim żądanie np.: „Wnoszę o zasądzenie od pozwanego kwoty X zł tytułem zachowku wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia….. do dnia zapłaty.” Dodatkowo w tej części powinniśmy zawrzeć wniosek o zasądzenie kosztów sądowych, wnioski dowodowe czy np. wniosek o skierowanie stron do mediacji.
- Informacja o terminie wymagalności roszczenia oraz próbach mediacji. Zgodnie z obecnymi przepisami w pozwie należy wskazać, kiedy roszczenie o zachowek stało się wymagalne. Ponadto trzeba oświadczyć, czy strony podjęły próbę mediacji lub innego polubownego rozwiązania sporu przed wytoczeniem powództwa, a jeśli nie – wyjaśnić, dlaczego.
- Uzasadnienie. To tutaj trzeba szczegółowo opisać stan faktyczny, przedstawić okoliczności uzasadniające żądanie oraz powołać się na właściwe przepisy prawa. W tej części należy wyjaśnić, kim był spadkodawca, kiedy zmarł, jaki był stopień pokrewieństwa z powodem, czy zostawił testament, kto dziedziczy po nim z ustawy lub testamentu, jakiej wartości był majątek i czy powód otrzymał wcześniej jakiekolwiek darowizny, zapisy albo świadczenia od spadkodawcy. Wszystkie informacje powinny być uporządkowane i przedstawione jasno – najlepiej w kolejności chronologicznej.
- Podpis powoda lub jego pełnomocnika.
- Załączniki – lista dokumentów, które dołączasz do pozwu.
Jakie dokumenty należy dołączyć do pozwu o zachowek?
Wśród najczęściej wymaganych dokumentów znajdują się: akt zgonu spadkodawcy, odpisy aktów stanu cywilnego potwierdzających pokrewieństwo, postanowienie o nabyciu spadku lub akt poświadczenia dziedziczenia. Jeżeli był sporządzony testament również należy go dołączyć. Dodatkowo warto dołączyć dokumenty dotyczące majątku (np. akty notarialne, wyceny nieruchomości, informacje o kontach bankowych). Jeżeli przed wytoczeniem powództwa wzywaliśmy drugą stronę do dobrowolnej zapłaty zachowku to powinniśmy także dołączyć dowód nadania wezwania do zapłaty. Jednym z ostatnich dokumentów jest potwierdzenie wniesienia opłaty sądowej lub wniosek o zwolnienie z kosztów sądowych.
Gdzie złożyć pozew o zachowek?
Pozew składa się do sądu zgodnie z zasadą właściwości miejscowej – będzie to sąd, w którego okręgu spadkodawca miał ostatnie miejsce zamieszkania. Jeśli wartość żądania nie przekracza 100 000 zł, sprawę rozpatrzy sąd rejonowy. Jeśli przekracza – właściwy będzie sąd okręgowy