Czy zdarzyło Ci się kiedyś zastanawiać, czy można stać się właścicielem nieruchomości, nie kupując jej ani nie dziedzicząc? Prawo polskie przewiduje takie sytuacje – zasiedzenie i uwłaszczenie. Są to dwie odrębne, choć często mylone ze sobą instytucje.
Czym jest zasiedzenie?
Zasiedzenie, uregulowane m.in. w art. 172 kc to instytucja, która pozwala na nabycie własności rzeczy przez osobę – posiadacza samoistnego, który włada nią przez określony czas. Wyobraź sobie sytuację: od wielu lat użytkujesz działkę, kosząc trawę, sadząc kwiaty, a nawet stawiając altankę czy dom. Czujesz się jej pełnoprawnym właścicielem, choć formalnie nie jest ona Twoja. Właśnie w takich przypadkach zastosowanie może mieć zasiedzenie. Zasiedzenie pozwala Ci stać się właścicielem nieruchomości, jeśli posiadasz ją wystarczająco długo, tak jakbyś był jej prawowitym właścicielem.
Przesłanki zasiedzenia
Po pierwsze posiadacz musi władać rzeczą jak właściciel. Oznacza to, że zachowuje się tak, jakby był właścicielem. Powyższe przejawia się tym, że podejmuje decyzje dotyczące nieruchomości, ponosi ciężary z nią związane, czerpie z niej pożytki. Po drugie musi upłynąć określony czas. Okres posiadania wymagany do zasiedzenia jest zróżnicowany i zależy od dobrej – 20 lat lub złej wiary posiadacza – 30 lat. Więcej o dobrej i złej wierze przy zasiedzeniu pisałam – Zasiedzenie w dobrej i złej wierze.
Czym jest uwłaszczenie?
Uwłaszczenie to z kolei inna bajka. Ustawa z dnia 26 października 1971 r. o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych, tzw. Ustawa uwłaszczeniowa miała na celu przekształcenie posiadania gruntów rolnych w prawo własności na rzecz rolników, którzy posiadali je przez wiele lat bez formalnego tytułu prawnego.
Przesłanki uwłaszczenia
Po pierwsze uwłaszczenie w przeciwieństwie do zasiedzenia dotyczy wyłącznie nieruchomości rolnych. Po drugie podobnie jak w zasiedzeniu, wymagane jest posiadanie samoistne, czyli władanie gruntem jak właściciel. Również w przypadku uwłaszczenia koniecznie jest spełnienie trzeciej przesłanki, polegającej na upływie określonego czasu. Posiadacz musiał bowiem władać gruntem przez okres co najmniej 5 lat przed wejściem w życie ustawy (czyli do 4 listopada 1971 r.), jeżeli był w dobrej wierze, albo przez 10 lat, jeżeli w złej.
Podsumowanie
Zasiedzenie i uwłaszczenie to dwie ważne instytucje prawa cywilnego, które w podobny sposób przyczyniają się do uregulowania prawa własności. Zasiedzenie, jako uniwersalny mechanizm, pozwala na uregulowanie stanu prawnego w przypadku długotrwałego posiadania bez tytułu,. Z kolei uwłaszczenie było specyficzną odpowiedzią na wyzwania historyczne. Niemniej pomimo, że od wejścia ustawy uwłaszczeniowej minęło ponad 50 lat dalej jest możliwe nabycie prawa własności nieruchomości rolnej na podstawie przepisów z 1971 roku.
Jeśli potrzebujesz porady prawnej w zakresie zasiedzenia lub masz pytania dotyczące nieruchomości, skontaktuj się z nami. Nasza kancelaria oferuje kompleksowe wsparcie prawne, pomagając skutecznie chronić Twoje interesy.