W dobie Internetu, powszechnym stało się zjawisko publikacji fotografii na portalach społecznościowych, stronach firmowych bądź w celu promocji bloga. Oprócz niewątpliwych zalet, jakie umożliwiają środki masowego przekazu, pojawiają się także zagrożenia, w tym naruszenie autorskich praw do utworu poprzez wykorzystanie cudzych zdjęć.
Wykorzystanie cudzych zdjęć w sieci
W przypadku publikacji własnych zdjęć nie ma żadnych ograniczeń. Jako, że jesteśmy ich autorami, możemy rozporządzać nimi wedle własnego uznania. Oczywiście inaczej sytuacja wygląda w przypadku publikacji cudzej fotografii. Zgodnie bowiem z ustawą z 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych, utworem jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia. Przykładem mogą być utwory literackie, publicystyczne, naukowe, kartograficzne, programy komputerowe, fotograficzne, audiowizualne etc. Autorowi utworu przysługują zatem prawa autorskie, zarówno osobiste, jak i majątkowe. Zatem bez zgody autora nie jest dozwolone rozpowszechnianie utworu, czyli na przykład publikacja fotografii na swojej stronie internetowej. Zgoda nie musi być udzielona na piśmie, jednakże dla celów dowodowych wskazana jest forma pisemna. Wyjątkiem, który nie przewiduje konieczności pytania o zgodę autora, jest możliwość korzystania ze zdjęć w Internecie w ramach tzw. prawa cytatu. W tym przypadku należy zawsze wskazać autora fotografii wraz z miejscem pierwszej publikacji, czyli źródła. Należy także podkreślić, że wykorzystanie zdjęć w celu promocji, w tym do celów zarobkowych, związanym z prowadzoną działalnością gospodarczą nie mieści się w granicach dozwolonego użytku.
Uprawnienia autora w przypadku wykorzystania zdjęć bez jego zgody
W przypadku braku wyrażenia zgody przez autora fotografii, uprawniony, którego autorskie prawa majątkowe zostały naruszone, może żądać od osoby, która naruszyła te prawa:
- zaniechania naruszania;
- usunięcia skutków naruszenia;
- naprawienia wyrządzonej szkody:
- na zasadach ogólnych albo
- poprzez zapłatę sumy pieniężnej w wysokości odpowiadającej dwukrotności, a w przypadku gdy naruszenie jest zawinione – trzykrotności stosownego wynagrodzenia, które w chwili jego dochodzenia byłoby należne tytułem udzielenia przez uprawnionego zgody na korzystanie z utworu;
- wydania uzyskanych korzyści.
Zaniechanie naruszeń polega na zaprzestaniu wykorzystywaniu fotografii, usunięciu ich na stronie internetowej oraz portalach społecznościowych, a także usunięciu ewentualnych kopii z pamięci komputera lub innych nośników pamięci. Warto także zaznaczyć, że wyrok TK z 5 listopada 2019 r. o sygn. akt P 14/19. stwierdza, iż art. 79 ust. 1 pkt 3 lit. b ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. z 2019 r. poz. 1231) w zakresie, w jakim uprawniony, którego autorskie prawa majątkowe zostały naruszone, może żądać od osoby, która naruszyła te prawa, naprawienia wyrządzonej szkody poprzez zapłatę sumy pieniężnej w wysokości odpowiadającej dwukrotności stosownego wynagrodzenia, które w chwili jego dochodzenia byłoby należne tytułem udzielenia przez uprawnionego zgody na korzystanie z utworu.
Podsumowując, korzystanie z fotografii, które stanowią utwór, wymaga zgody autora. Wyjątkami są pewne sytuacje przedstawione powyżej. Jednakże, warto pamiętać, że w przypadku rozpowszechniania cudzego utworu, autor może wystąpić na drogę sądową, domagając się stosownego odszkodowania. Aby uniknąć takich sytuacji, warto zastosować się do wskazówek zawartych w niniejszym artykule.
Autorem wpisu jest Pani Eliza Błachnio