Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (sp. z o.o.) od lat cieszy się niesłabnącą popularnością wśród polskich przedsiębiorców, będąc najczęściej wybieraną formą spółki handlowej. Niemniej przed podjęciem decyzji o założeniu spółki warto dowiedzieć się jakie są wady spółki z o.o.?
Podwójne opodatkowanie
Jednym z fundamentalnych wad spółki z o.o. jest mechanizm podwójnego opodatkowania dochodów. W praktyce oznacza to, że pieniądz zarobiony przez spółkę, zanim trafi do kieszeni jego wspólnika, jest dwukrotnie uszczuplany przez daniny publiczne.
Etap 1: Podatek CIT. Spółka, jako osoba prawna, od swojego dochodu musi zapłacić podatek dochodowy od osób prawnych (CIT). Stawka podstawowa wynosi 19%, choć mali podatnicy oraz firmy rozpoczynające działalność mogą liczyć na preferencyjną stawkę 9%.
Etap 2: Podatek od dywidendy (PIT). Gdy spółka po zapłaceniu CIT wypracuje zysk, wspólnicy mogą zdecydować o jego wypłacie w formie dywidendy. Od tej kwoty każdy wspólnik musi zapłacić 19% zryczałtowany podatek dochodowy od osób fizycznych (PIT).
W efekcie, realne obciążenie podatkowe zysku spółki może być znacznie wyższe niż w przypadku jednoosobowej działalności gospodarczej. Choć istnieją metody optymalizacji podatkowej. Można do nich zaliczyć skorzystanie z tzw. estońskiego CITu. Atrakcyjne może się również okazać wynagrodzenie członków zarządu z tytułu powołania czy powtarzające się świadczenia niepieniężne, wymagają one starannego zaplanowania i często wsparcia profesjonalistów.
Koszty założenia i bieżącej działalności spółki z o.o.
W porównaniu z jednoosobową działalnością gospodarczą, założenie i prowadzenie spółki z o.o. to proces znacznie bardziej skomplikowany, czasochłonny i przede wszystkim kosztowny.
Koszty, z którymi wspólnicy muszą się liczyć już na starcie to:
- Kapitał zakładowy: Choć minimalny kapitał zakładowy to 5 000 zł, musi on zostać realnie wniesiony do spółki.
- Koszty notarialne i sądowe: Zawarcie umowy spółki w formie aktu notarialnego (jeśli nie korzystamy z uproszczonego systemu S24) to wydatek rzędu kilkuset do nawet kilku tysięcy złotych, w zależności od wartości kapitału. Do tego dochodzą opłaty sądowe za rejestrację w Krajowym Rejestrze Sądowym (KRS) i ogłoszenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym, które łącznie wynoszą od 350 zł (rejestracja online) do 600 zł (rejestracja tradycyjna).
- Podatek od czynności cywilnoprawnych (PCC): Od umowy spółki należy zapłacić PCC w wysokości 0,5% wartości kapitału zakładowego.
Z kolei bieżące koszty, związane ze spółką z o.o. dotyczą:
- Pełna księgowość: Spółka z o.o. jest zobowiązana do prowadzenia pełnej księgowości, co jest znacznie bardziej skomplikowane i kosztowne niż uproszczona księgowość w JDG. Miesięczny koszt obsługi księgowej małej spółki to wydatek od kilkuset do kilku tysięcy złotych.
- Sprawozdawczość: Obowiązek sporządzania i składania rocznych sprawozdań finansowych do KRS to kolejna formalność, która wymaga czasu i nierzadko dodatkowych kosztów.
- Zmiany w KRS: Każda zmiana danych spółki, takich jak adres, skład zarządu czy umowa spółki, wymaga zgłoszenia do KRS i wiąże się z opłatami sądowymi.
Odpowiedzialność członków zarządu – iluzoryczne bezpieczeństwo
Choć odpowiedzialność wspólników jest ograniczona, to nie dotyczy to członków zarządu. To właśnie oni co do zasady odpowiadają całym swoim majątkiem osobistym za jej zobowiązania. Mówi o tym wprost art. 299 Kodeksu spółek handlowych. Zgodnie z tym przepisem, jeżeli egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna, członkowie zarządu odpowiadają solidarnie za jej zobowiązania. Oznacza to, że wierzyciel, który nie odzyskał pieniędzy od spółki, może pozwać bezpośrednio członków jej zarządu.
Orzecznictwo sądowe jest w tej kwestii nieugięte. Sądy wielokrotnie podkreślały, że odpowiedzialność ta ma charakter obiektywny i wynika z samego faktu pełnienia funkcji. Nie można się od niej uwolnić, tłumacząc się brakiem faktycznego wpływu na sprawy spółki czy podziałem obowiązków w zarządzie. Potwierdził to m.in. Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 10 kwietnia 2024 r. (sygn. III FSK 5030/21), stwierdzając, że nawet dobrowolne ograniczenie swoich możliwości działania przez członka zarządu nie zwalnia go z odpowiedzialności,
Istnieją co prawda przesłanki pozwalające na zwolnienie się z tej odpowiedzialności (np. zgłoszenie we właściwym czasie wniosku o ogłoszenie upadłości), jednak udowodnienie ich w praktyce bywa niezwykle trudne.
Zakończenie działalności, czyli likwidacja spółki z o.o.
Jeśli biznes nie wypali, zamknięcie spółki z o.o. jest procesem znacznie bardziej skomplikowanym i kosztownym niż wyrejestrowanie jednoosobowej działalności. Procedura likwidacyjna trwa zazwyczaj od 7 do 9 miesięcy i wiąże się z szeregiem sformalizowanych czynności. Cały proces generuje dodatkowe koszty, w tym opłaty sądowe, koszty ogłoszeń (ok. 950-1000 zł) oraz ewentualne wynagrodzenie likwidatora i obsługi prawnej. Więcej o procesie likwidacji spółki z o.o. przeczytasz: Otwarcie likwidacji spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz Zakończenie likwidacji spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.
Konflikty wspólników
Wieloosobowa spółka z o.o. niesie ze sobą ryzyko konfliktów między wspólnikami, które mogą sparaliżować, a nawet zniszczyć firmę. Kodeks spółek handlowych przewiduje co prawda mechanizm sądowego wyłączenia wspólnika, jednak jest to procedura ostateczna i trudna do przeprowadzenia.
Aby sąd orzekł o wyłączeniu wspólnika, pozostali wspólnicy muszą wykazać istnienie „ważnych przyczyn” go dotyczących. Orzecznictwo wskazuje, że mogą to być takie sytuacje jak działanie na szkodę spółki, naruszanie zasad lojalności czy prowadzenie działalności konkurencyjnej. Przykładem może być sprawa, w której sąd uznał, że niemożność bezkonfliktowego współdziałania ze wspólnikiem, będąca następstwem relacji interpersonalnych, może stanowić ważną przyczynę jego wyłączenia.
Niemniej jednak, procesy te są długotrwałe, kosztowne i nie zawsze kończą się sukcesem. Dlatego tak ważne jest, aby już na etapie tworzenia umowy spółki precyzyjnie uregulować wzajemne prawa i obowiązki wspólników.
Czy spółka z o.o. to na pewno dobry wybór?
Spółka z o.o. bez wątpienia oferuje wiele korzyści, jednak jej wybór nie powinien być podyktowany jedynie chęcią ucieczki przed odpowiedzialnością majątkową. Przedsiębiorca musi mieć świadomość licznych formalności, wyższych kosztów, ryzyka podwójnego opodatkowania oraz osobistej odpowiedzialności, jaka spoczywa na zarządzie.
Decyzja o wyborze formy prawnej powinna być poprzedzona dogłębną analizą planowanego modelu biznesowego, skali działalności oraz relacji między przyszłymi wspólnikami. W wielu przypadkach, szczególnie na początku drogi biznesowej, prostsza i tańsza jednoosobowa działalność gospodarcza może okazać się znacznie lepszym rozwiązaniem.
Niniejszy artykuł ma charakter wyłącznie informacyjny i nie stanowi porady prawnej. W celu uzyskania wiążącej opinii prawnej, zapraszamy do kontaktu z naszą kancelarią.