Czy można stać się właścicielem nieruchomości, której się nie kupiło, ani nie odziedziczyło? Odpowiedź brzmi: tak. Umożliwia to instytucja zasiedzenia. W tym artykule wyjaśniam, czym jest zasiedzenie, jakie warunki trzeba spełnić i jakie kroki podjąć, aby formalnie stać się właścicielem.
Czym jest zasiedzenie?
Zasiedzenie to, najprościej mówiąc, sposób na nabycie prawa własności nieruchomości przez osobę, która nią władała przez określony prawem czas, mimo że nie była jej właścicielem. Celem tej instytucji jest uporządkowanie i ustabilizowanie stosunków własnościowych, czyli doprowadzenie do zgodności długotrwałego stanu faktycznego posiadania ze stanem prawnym.
Jakie warunki trzeba spełnić, aby zasiedzieć nieruchomość?
Aby doszło do zasiedzenia, muszą zostać spełnione łącznie trzy podstawowe przesłanki:
- Posiadanie samoistne: To kluczowy element. Posiadacz samoistny to osoba, która włada nieruchomością tak, jakby była jej właścicielem. Dba o nią, zagospodarowuje, ponosi koszty utrzymania, opłaca podatki i manifestuje swoje władztwo wobec otoczenia. Nie jest posiadaczem samoistnym najemca, dzierżawca czy użytkownik, ponieważ ich prawo do władania nieruchomością wynika z umowy z właścicielem.
- Ciągłość posiadania: Posiadanie musi być nieprzerwane przez cały okres wymagany do zasiedzenia. Prawo przewiduje jednak pewne ułatwienia. Domniemywa się ciągłość posiadania, a przemijające przeszkody nie przerywają jego biegu. Co więcej, w pewnych przypadkach obecny posiadacz może doliczyć do swojego okresu posiadania czas posiadania swojego poprzednika.
- Upływ określonego czasu: Długość okresu wymaganego do zasiedzenia zależy od tzw. dobrej lub złej wiary posiadacza w momencie objęcia nieruchomości w posiadanie.
Dobra a zła wiara – o co chodzi i jakie ma znaczenie?
- Dobra wiara: Posiadacz jest w dobrej wierze, jeśli jest w błędnym, ale usprawiedliwionym okolicznościami przekonaniu, że przysługuje mu prawo własności. Przykładem może być sytuacja, gdy ktoś kupił nieruchomość na podstawie umowy notarialnej, która później okazała się nieważna. W przypadku dobrej wiary okres zasiedzenia wynosi 20 lat.
- Zła wiara: Ze złą wiarą mamy do czynienia wtedy, gdy posiadacz wie, że nie jest właścicielem nieruchomości, lub mógłby się o tym dowiedzieć przy zachowaniu należytej staranności. W praktyce większość przypadków zasiedzenia dotyczy posiadaczy w złej wierze. Tutaj okres zasiedzenia jest dłuższy i wynosi 30 lat.
Należy pamiętać, że dobrą lub złą wiarę ocenia się wyłącznie na moment objęcia nieruchomości w posiadanie. Późniejsza świadomość braku tytułu prawnego nie wpływa na długość wymaganego okresu zasiedzenia.
Jak formalnie potwierdzić zasiedzenie?
Nabycie własności przez zasiedzenie następuje z mocy samego prawa po upływie wymaganego terminu. Jednak aby formalnie to potwierdzić i uzyskać dokument stanowiący podstawę wpisu do księgi wieczystej, konieczne jest przeprowadzenie postępowania sądowego. Sąd, po zbadaniu wszystkich okoliczności i dowodów, wydaje postanowienie o stwierdzeniu zasiedzenia, które oficjalnie potwierdza, kto i kiedy stał się właścicielem nieruchomości.
Podsumowanie
Zasiedzenie to skomplikowana, ale niezwykle ważna instytucja prawna, która pozwala na uregulowanie stanu prawnego nieruchomości po wielu latach. Jeśli od dawna władasz nieruchomością jak właściciel, płacisz za nią podatki i dbasz o nią, być może spełniasz warunki do jej zasiedzenia. Warto jednak pamiętać, że każda sprawa jest inna i wymaga indywidualnej analizy. Dlatego w przypadku pytań lub wątpliwości, zawsze zaleca się konsultację z doświadczonym prawnikiem, który pomoże ocenić sytuację i przeprowadzi przez cały proces sądowy.