Zbycie udziałów bez zgody spółki

Umowa spółki z ograniczoną odpowiedzialnością może uzależniać zbycie udziału lub jego części od zgody spółki albo w inny sposób ograniczyć rozporządzenie przez wspólnika swoim udziałem (art. 182 § 1 k.s.h.) Powyższe ograniczenie w zakresie możliwości zbycia udziałów w spółce stanowi wyjątek od zasady określonej w art. 57 § 1 k.c. Zgodnie z tym przepisem nie można przez czynność prawną wyłączyć ani ograniczyć uprawnienia do przeniesienia, obciążenia, zmiany lub zniesienia prawa, jeżeli według ustawy prawo to jest zbywalne. W związku z tym, że przepis art. 182 § 1 k.s.h. stanowi wyjątek od ogólnej zasady, nie może być on interpretowany rozszerzająco. Dlatego uznać należy, że niedopuszczalne jest całkowite wyłączenie możliwości zbycia udziału.

Należy pamiętać, iż czynność zbycia udziałów nie jest czynnością prawną spółki (dokonaną przez spółkę – art. 254 § 2 k.s.h.), ale czynnością między zbywcą a nabywcą. Gdy zbycie udziału jest uzależnione od zgody spółki, zastosowanie będzie miał art. 182 k.s.h., który uzależnia dokonanie konkretnej czynności prawnej od zgody. Stosowne postanowienie umowy spółki ma wobec niego charakter wykonawczy. Stąd czynność prawna dokonana bez zgody wymaganej przepisem prawa jest czynnością niezupełną (negotium claudicans) dotkniętą tzw. bezskutecznością zawieszoną (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 lutego 2007 roku, sygn.. akt II CSK 311/06, publ. Legalis). Powyższe oznacza, iż sprzedaż udziałów bez zgody spółki stanowi czynność bezskuteczną zarówno wobec spółki, jak i w stosunkach pomiędzy stronami i stanie się ona skuteczna dopiero wtedy, gdy stosowne zezwolenie zostanie udzielone.

W przypadku brak zgody spółki na zbycie udziałów sąd rejestrowy może zezwolić na zbycie, jeżeli istnieją ważne powody (art. 182 § 2 – 5 k.s.h.). Również w przypadku nie zajęcia przez spółkę stanowiska ww. kwestii strona umowy sprzedaży udziałów w spółce z o.o. po wyznaczeniu spółce terminu na zajęcie stanowiska, w razie bezskutecznego upływu takiego terminu zakończonego milczeniem spółki, może skorzystać z uprawnień przyznanych treścią art. 182 § 3 k.s.h. i zwrócić się do sądu rejestrowego o wyrażenie zgody na zbycie udziałów (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 8 czerwca 2010 roku, sygn. akt I ACa 260/10).