Odrzucenie spadku po terminie

Co do zasady odrzucenie spadku po terminie, przewidzianym do złożenia oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku nie jest możliwe. Zgodnie z art. 1015 § 1 k.c. oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku należy złożyć w terminie sześciu miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swojego powołania. Niezachowanie powyższego terminu i niezłożenie oświadczenia o przyjęciu czy też odrzuceniu spadku z reguły pociągać będzie za sobą skutki takie jak złożenie oświadczenia o przyjęciu spadku wprost.

Jednakże w sytuacji, gdy oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku zostało złożone pod wpływem błędu lub groźby, spadkobierca może uchylić się od skutków prawnych takiego oświadczenia. Również spadkobierca, który pod wpływem błędu lub groźby nie złożył żadnego oświadczenia we wskazanym terminie może w powyższy sposób uchylić się od skutków prawnych niezachowania terminu, zgodnie z art. 1019 § 2 k.c. Powyższy przepis stwarza więc możliwość odrzucenia spadku po terminie w sytuacji, gdy niezachowanie tego terminu i w konsekwencji niezłożenie przez spadkobiercę żadnego oświadczenia spowodowane było błędem lub groźbą. Najczęściej spotykaną sytuacją będzie pozostawanie spadkobiercy w błędzie co do stanu spadku, polegającego na braku wiedzy o długach spadkodawcy, wchodzących w skład spadku. Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem niewiedza spadkobiercy o stanie spadku pomimo podjętych odpowiednich, możliwych działań, może być uznana za błąd istotny i stanowić podstawę do uchylenia się od skutków prawnych niezłożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku w terminie (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 5 lipca 2012 roku w sprawie IV CSK 612/11), przy czym na spadkobiercy spoczywa obowiązek wykazania, iż dochował należytej staranności, zmierzającej do ustalenia stanu majątku spadkowego.

By móc uchylić się od skutków prawnych niezłożenia w terminie oświadczenia o odrzuceniu spadku spadkobierca musi złożyć przed sądem oświadczenie o uchyleniu się od skutków prawnych niezłożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku w terminie wraz ze wskazaniem czy przypadający mu spadek przyjmuje czy też odrzuca. W tym miejscu warto wskazać, iż oświadczenie o uchyleniu się od skutków prawnych niezachowania terminu do złożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku dla swojej skuteczności wymaga zatwierdzenia przez sąd.

Prawo do uchylenia się od skutków prawnych niezłożenia w terminie oświadczenia o odrzuceniu spadku wygasa po upływie terminów przewidzianych w art. 88 § 2 k.c., tj. w razie błędu z upływem roku od jego wykrycia, zaś w razie groźby z upływem roku od chwili, kiedy stan obawy ustał. Jednocześnie zauważyć należy, iż złożenie oświadczenia ww. przedmiocie może nastąpić również po stwierdzeniu nabycia spadku.