W ostatnich latach kwestia przynależności gospodarstwa rolnego do majątku wspólnego małżonków budziła wiele kontrowersji i wątpliwości prawnych. Wprawdzie Sąd Najwyższy w uchwale z 21 czerwca 2023 r. (sygn. akt III CZP 106/22) rozstrzygnął, że gospodarstwo rolne przekazane na podstawie ustawy z 1982 r. wchodzi w skład majątku wspólnego małżonków. Jednak temat ten wciąż wymaga szerszego omówienia, zwłaszcza w kontekście praktycznych konsekwencji dla rolników i ich rodzin.
Kluczowym zagadnieniem jest różnica między umową przekazania gospodarstwa rolnego a umową darowizny. Umowa przekazania, regulowana ustawą z 14 grudnia 1982 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników, ma charakter szczególny. Jej głównym celem jest zapewnienie rolnikowi świadczeń emerytalnych lub rentowych w zamian za przekazanie gospodarstwa następcy. W przeciwieństwie do darowizny, umowa ta nie jest jednostronnym przysporzeniem majątkowym, lecz stanowi integralną część systemu ubezpieczeń społecznych rolników.
Sąd Najwyższy jednoznacznie stwierdził, że umowa przekazania nie może być utożsamiana z darowizną, mimo że obie są nieodpłatne. W przypadku darowizny, przedmiot przekazany wchodzi do majątku osobistego obdarowanego, chyba że darczyńca postanowi inaczej. Natomiast umowa przekazania gospodarstwa rolnego, ze względu na swój cel i charakter, wchodzi w skład majątku wspólnego małżonków, jeśli następca pozostaje w ustawowej wspólności majątkowej.
Włączenie gospodarstwa rolnego do majątku wspólnego małżonków ma istotne znaczenie w przypadku rozwodu lub śmierci jednego z małżonków. Zgodnie z art. 31 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, majątek wspólny obejmuje wszystkie przedmioty nabyte w czasie trwania małżeństwa. I nie ma znaczenia czy nabywcami byli oboje małżonkowie, czy tylko jeden z nich. Oznacza to, że gospodarstwo rolne przekazane jednemu z małżonków podlega podziałowi na równych zasadach. W konsekwencji może prowadzić do konieczności spłaty współmałżonka lub sprzedaży gospodarstwa.
W praktyce oznacza to, że nawet jeśli tylko jeden z małżonków widnieje w akcie notarialnym lub księdze wieczystej jako właściciel gospodarstwa, drugi małżonek ma prawo do połowy jego wartości. Jest to szczególnie istotne w przypadku, gdy małżonkowie nie zdają sobie sprawy z tego, że gospodarstwo weszło do majątku wspólnego, co może prowadzić do nieprzyjemnych niespodzianek podczas podziału majątku.
Uchwała Sądu Najwyższego z 2023 r. potwierdza, że gospodarstwo rolne przekazane na podstawie ustawy z 1982 r. wchodzi w skład majątku wspólnego małżonków. Jest to istotne rozstrzygnięcie, które ma bezpośredni wpływ na sytuację prawną rolników i ich rodzin. Warto przy tym pamiętać, że nawet ujawnienie tylko jednego z małżonków w księdze wieczystej
Jeśli zostałeś pominięty w testamencie lub otrzymałeś mniej, niż Ci się należało, możesz domagać się…
Prawo do zachowku przysługuje bliskim krewnym spadkodawcy. Więcej na temat osób uprawnionych do zachowku przeczytasz…
Wiele osób zastanawia się, czy dokonując darowizny jeszcze za życia, skutecznie pozbawiamy pozostałych naszych spadkobierców…
Wielu spadkobierców zadaje sobie pytanie, czy przekazanie gospodarstwa rolnego ma wpływ na zachowek. Inaczej mówiąc…
Wielu przedsiębiorców zaczyna od jednoosobowej działalności gospodarczej (JDG), a z czasem decyduje się na zmianę…
Co warto wiedzieć przed wyborem formy prowadzenia działalności? W poprzednim artykule porównałam jednoosobową działalność gospodarczą…