Odrzucenie spadku przez małoletniego

Niekiedy nasze dziecko może zostać powołane do spadku, w skład którego wchodzą wyłącznie długi bądź też ich wysokość znacznie przekracza aktywa spadkowe. W takiej sytuacji odrzucenie spadku przez małoletniego jest często najbezpieczniejszą drogą do uniknięcia przez niego odpowiedzialności za długi, który pozostawił mu spadkodawca.

W tym miejscu wskazać należy, iż odrzucenie spadku przez małoletniego stanowi czynność przekraczającą zakres zwykłego zarządu majątkiem dziecka i wymaga dla swej ważności uprzedniego zezwolenia sądu opiekuńczego stosownie do treści art. 101 § 3 k.r.o. (por. postanowienie Sądu Najwyższego I CKU 181/97 z dnia 27 maja 1998 roku, publ. Legalis). W związku z powyższym przed złożeniem w imieniu małoletniego oświadczenia o odrzuceniu przez niego spadku, rodzice powinni wystąpić do sądu opiekuńczego z wnioskiem o wyrażenie zgody na odrzucenie spadku przez dziecko. Pamiętać przy tym należy, iż oświadczenie o odrzuceniu spadku powinno zostać złożone w terminie 6 miesięcy od dnia, w którym rodzice małoletniego dowiedzieli się o tytule jego powołania do spadku. Termin ten jest o tyle istotny, bowiem brak oświadczenia ww. terminie jest jednoznaczny z przyjęciem przez małoletniego spadku z dobrodziejstwem inwentarza (at. 1015 § 2 k.c.) Warto również mieć na uwadze, iż w przypadku złożenia wniosku o zezwolenie przez sąd opiekuńczy na odrzucenie spadku w imieniu małoletniego termin do złożenia oświadczenia o odrzucenia spadku ulega zawieszeniu na czas trwania tego postępowania (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 20 listopada 2013 roku w sprawie I CSK 329/13, publ. Legalis). W przywołanym powyżej orzeczeniu Sąd Najwyższy uznał, iż konieczność uzyskania zgody sądu na odrzucenie spadku przez osobę małoletnią w praktyce oznacza istnienie przeszkody dla wykonania uprawnienia przewidzianego w art. 1015 § 2 k.c. Podjęcie zatem czynności niezbędnej dla wykonania takiego uprawnienia powinno powodować podobne skutki, jak np. przerwa biegu terminu przedawnienia roszczenia w przypadku wszczęcia postępowania zmierzającego do uzyskania prejudykatu umożliwiającego dochodzenie roszczenia, czy zawiadomienie w odpowiednim terminie o wadach rzeczy przy dochodzeniu roszczeń z rękojmi, przy czym należy mieć na uwadze, iż w judykaturze dopuszczono zastosowanie w drodze analogii przepisów o przedawnieniu do biegu niektórych terminów zawitych (por. uchwałę pełnego składu Izby Cywilnej Sądu najwyższego z dnia 20 maja 1978 roku w sprawie  III CZP 39/77, publ. OSNCP 1979, nr 3, poz. 40 oraz uchwałę pełnego składu Izby Cywilnej i Izby Administracyjnej Sądu Najwyższego z dnia 30 grudnia 1988 roku w sprawie III CZP 48/88, publ. OSNCP 1989, nr 3, poz. 36). W związku z powyższym w ocenie Sądu Najwyższego należało się opowiedzieć za wykładnią art. 1015 § 2 k.c. uwzględniającą możliwość zawieszenia biegu terminu do złożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku przez małoletniego, rozpoczynającego bieg od dnia, w którym jego przedstawiciel ustawowy dowiedział się o tytule powołania do dziedziczenia, na czas trwania postępowania przed sądem opiekuńczym w przedmiocie uzyskania zgody na odrzucenie spadku. Po prawomocnym zakończeniu tego postępowania przedstawiciele ustawowi małoletniego powinni, przed upływem 6 – miesięcznego terminu biegnącego dalej po wydaniu przez postanowienia zezwalającego na odrzucenie spadku, złożyć oświadczenie o odrzuceniu spadku w sądzie lub przed notariuszem.