Udzielenie nieoprocentowanej pożyczki spółce przez jej wspólnika

Udzielenie nieoprocentowanej pożyczki spółce przez jej wspólnika może zostać uznane za nieodpłatne świadczenie wspólnika spółki na jej rzecz i w konsekwencji uznane, jako przychód spółki.

Co do zasady od woli stron umowy pożyczki zależy czy pożyczka będzie oprocentowana czy też nie. Jednakże w obrocie gospodarczym strony zawierając umowę pożyczki wspólnik – spółka często rezygnują z oprocentowania pożyczki, jednocześnie nie zdając sobie sprawy z konsekwencji podatkowych takiego działania. Nieoprocentowana pożyczka stanowi bowiem nieodpłatne świadczenie, którego wysokość stanowią odsetki, jakie należałoby uiścić w wolnym i niespekulacyjnym obrocie. Rezygnacja z odsetek, jako ekwiwalentu za korzystanie z cudzych pieniędzy, stanowi miarę przysporzenia, które uzyskał podatnik. Takie stanowisko wynika wprost z przepisu art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku dochodowym. Z punktu widzenia ekonomicznego i prawnego należy uznać rezygnację z zastrzeżonych pierwotnie odsetek za zmniejszenie pasywów podatnika, czyli przysporzenie określonej korzyści w skali globalnej majątku pożyczkobiorcy (por. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego siedziba we Wrocławiu z dnia 17 marca 2004 roku w sprawie
I SA/Wr 4003/01).

Podkreślić również należy, iż na gruncie art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych za nieodpłatne świadczenie należy uznać wszystkie zjawiska gospodarcze i zdarzenia prawne, których następstwem jest uzyskanie korzyści kosztem innego podmiotu, lub te wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze w działalności osób prawnych, których skutkiem jest nieodpłatne, to jest niezwiązane z kosztami lub inną formą ekwiwalentu, przysporzenie majątku tej osobie, mające konkretny wymiar finansowy. O nieodpłatność świadczenia w przypadku umowy pożyczki można zatem mówić w sytuacji braku świadczenia wzajemnego dla pożyczkodawcy w postaci odsetek (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 7 lutego 2012 roku w sprawie II FSK 1503/10).

Zatem jak określić wysokość nieodpłatnego świadczenia, uzyskanego z tytułu udzielenia przez wspólnika nieoprocentowanej pożyczki? Pomocne w tym zakresie będzie odwołanie się do średniego oprocentowania pożyczek, obliczonego na podstawie oprocentowania stosowanego przez kilka dużych banków (por. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 4 czerwca 2009 roku w sprawie I SA/Kr 957/08).